بررسی آیین نامه های مرتبط با بیمه های اشخاص
همان طور که در مبحث تاریخچه صنعت بیمه در ایران خوانده اید با تصویب قانون تأسیس بیمه مرکزی و بیمه گری در ۳۰ خرداد ،۱۳۵۰ بیمه مرکزی با اهداف:
١. تنظیم و تعمیم و هدایت صنعت بیمه در کشور؛
۲. حمایت از بیمه گذاران و بیمه شدگان (و صاحبان حقوق آنها) در مقابل بیمه گران؛
۳.اعمال نظارت دولت بر امر بیمه (ماده ۱ قانون تأسیس بیمه مرکزی و بیمه گری مصوب ۱۳۵۰/۰۳/۳۰)
تأسیس شده و فعالیت رسمی خود را آغاز نموده است؛ لذا در راستای تنظیم بیمه ها که اولین هدف بیمه مرکزی است شورای عالی بیمه به عنوان یکی از ارکان اصلی بیمه مرکزی معرفی شد؛ (ماده ۶ قانون تأسیس بیمه مرکزی و بیمه گری مصوب ۱۳۵۰/۰۳/۳۰) بنابراین شورای عالی بیمه با هدف تنظیم و هدایت امر بیمه در کشور این وظایف را دارد:
۱ رسیدگی و اظهار نظر نسبت به صدور پروانه تأسیس یا لغو پروانه مؤسسات بیمه، بر طبق مقررات این قانون و پیشنهاد آن به مجمع عمومی.
۲ تصویب نمونه تراز نامه که باید مورد استفاده مؤسسات بیمه قرار گیرد؛
۳ تعیین انواع معاملات بیمه و شرایط عمومی بیمه نامه ها و نظارت بر امور بیمه های اتکایی؛
۴ تعیین میزان کارمزد و حق بیمه مربوط به رشته های مختلف بیمه مستقیم؛
۵ تصویب آیین نامه های لازم برای هدایت امر بیمه و فعالیت مؤسسات بیمه؛
۶ رسیدگی و اظهار نظر نسبت به گزارش بیمه مرکزی ایران درباره عملیات و فعالیت های مؤسسات بیمه در ایران که حداقل هر ۶ ماه یکبار باید تسلیم شود؛
۷ اظهار نظر درباره هرگونه پیشنهاد که از طرف رئیس شورای عالی بیمه به آن ارجاع می شود؛
۸ انجام سایر وظایفی که این قانون برای آن تعیین نموده است. (ماده ۱۷ قانون تأسیس بیمه مرکزی و بیمه گری مصوب ۱۳۵۰/۰۳/۳۰)
طبق بند سوم وظایف شورای عالی بیمه، تعیین انواع معاملات بیمه و نیز ابلاغ شرایط عمومی مربوط به هر رشته بیمه ای بر دوش این شوراست؛ بنابراین شورای عالی بیمه در رشته های مختلف بیمه ای شرایط عمومی مربوط به آن رشته را تنظیم می نماید و در اختیار بیمه گران قرار میدهد .بدیهی است تمامی بیمه گران باید در راستای این شرایط عمومی اقدام به عرضه بیمه نامه در بازار بیمه ای کشور نمایند.
در این قسمت آیین نامه های مختلفی که شورای عالی بیمه از ابتدا تاکنون در بحث بیمه های اشخاص تنظیم و تصویب نموده است به صورت اجمالی بررسی خواهد شد. (متن آیین نامه شماره ۱۳ در قسمت بیمه های عمر موجود است لیکن این آیین نامه به زودی تغییرات اساسی خواهد داشت که در این صورت و در چاپ های آینده آیین نامه جدید را نیز بررسی می نماییم.)
این آیین نامه ها بر طبق دسته بندی رشته های بیمه های اشخاص حول سه محور بیمه های زندگی (عمر) بیمه های حوادث و بیمه درمان تکمیلی می چرخد.
بیمه های زندگی
در بخش بیمه های عمر (زندگی) که از قدیمی ترین بیمه از انواع بیمه های اشخاص در ایران به شمار می رود، آیین نامه شماره ۱۳ مربوط به بیمه های زندگی در تاریخ ۱۳۵۰/۰۳/۲۶ به تصویب شورای عالی بیمه رسید. علاوه بر مفاد این آیین نامه که در حقیقت شرایط عرضه انواع بیمه های عمر را برای بیمه گران تشریح می نمود آیین نامه های ۱۳/۱ – ۱۳/۷ نیز جهت تکمیل آیین نامه شماره ۱۳ به تصویب شورای عالی بیمه رسید.
یکی دیگر از مواردی که در سالهای اخیر از تصویب شورای عالی بیمه گذشت و تأثیر به سزایی در رشد فروش بیمه های عمر در کشور داشت آیین نامه ۵۴ این شورا با موضوع اعطای نمایندگی برای فروش بیمه های عمر بود. شورای عالی بیمه در تاریخ ۱۳۸۵/۰۲/۱۲ طی آیین نامه شماره ۵۴ اجازه داد تا اشخاص حقیقی بدون نیاز به دفتر کار، تقبل هزینه های اداری، صرف وقت به صورت کامل و … و تنها از طریق همکاری مستقیم با شرکت بیمه و یا یکی از نمایندگی ها با احراز شرایط مندرج در این آیین نامه بتوانند نمایندگی شرکت بیمه را فقط در رشته بیمه عمر داشته باشند. این امر علاوه بر ایجاد یک پرتفوی مطلوب حاصل از پتانسیل خاموش شبکه فروش صنعت بیمه فروشندگان زیادی را نیز جذب بیمه گران نمود که بعضاً پس از مدتی حتی اقدام به اخذ نمایندگی عمومی از شرکت مربوطه نمودند.
در مورخ ۹۰/۹/۲۲ شورای عالی بیمه طی تصویب آیین نامه شماره ۶۸ شرایط عمومی جدیدی را برای بیمه عمر تعریف نمود که با شرایط مندرج در آیین نامه ۱۳ تفاوت هایی داشت. متن آیین نامه ۶۸ در قسمت پیوست همین کتاب درج شده؛ لیکن موارد زیر از مهم ترین تغییرات آیین نامه ۶۸ به شمار می آیند که در این قسمت بررسی می شوند:
۱ تصریح و تاکید بر بیمه مستمری در عنوان و متن آیین نامه در آیین نامه شماره ۱۳ به بیمه مستمری اشاره نشده بود و این امر باعث شده بود که برداشت های متفاوتی را از آیین نامه ایجاد کند . اگر چه نوع واژه و یا عبارت ممکن است اهمیت چندانی نداشته باشد، لیکن اگر نگاه ناظر به موضوع مانند نگاه وکلای حقوقی باشد، بودن و یا نبودن یک واژه و یا یک حرف ربط و بی ربط مجریان را در عمل دچار مشکلات اساسی می نماید.
۲ افزایش سقف سنی بیمه شدگان از ۷۰ به ۱۰۶ سالگی. آیین نامه جدید کلیه آحاد جامعه را به شرط بیمه پذیر بودن از بدو تولد تا سن ۱۰۶ سالگی میتوانند تحت پوشش بیمه های زندگی قرار گیرند.
۳ افزایش سرمایه خطر فوت از یک میلیارد ریال به دو میلیارد ریال.
۴ پیش بینی جهت تغییر هر دو سال یکبار در سود فنی بیمه های زندگی.
۵ پیش بینی جهت تغییر هر ۵ سال یکبار در جدول مرگ و میر.
۶ شناور شدن هزینه های اداری در آیین نامه جدید و عدم تعیین نرخ برای پوشش های بیمه ای تکمیلی.
۷ شناور شدن مدت زمان بازخریدی
۸ جریمه کردن مدیران و مسئولان فنی شرکتهای بیمه در صورت عدم اجرای مفاد این آیین نامه.
۹ پیش بینی ایجاد پایگاه اطلاعاتی بیمه نامه های صادره بجای ارسال رونوشت بیمه نامه ها
۱۰ افزایش کارمزد بیمه نامه های با پرداخت یکجا و تغییر در نحوه پرداخت کارمزد فروش
البته على رغم نقاط قوتی که اشاره شد مواردی نیز وجود دارد که در آیین نامه ذکری از آن نشده و به نوعی نقاط ضعف این آیین نامه به شمار می روند. از این جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱ مشخص نبودن ضوابط بیمه مستمری و چگونگی احتساب نرخ سود فنی برای مدت های بالای ۲۰ سال
۲. عدم استفاده از جدول بیمه های بشرط حیات برای بیمه های مستمری و بشرط حيات.
۳ مشخص نشدن مکانیزم مشخص و مدون برای تغییرات احتمالی در نرخ بهره فنى.
۴ ابهام در احتساب هزینه وصول حق بیمه و مصارف آن.
۵ عدم پیش بینی جهت استفاده از فن آوری های نوین از جمله اینترنت، شبکه های ماهواره ای و….. همچنین عدم پیش بینی فروش بیمه عمر و صدور این بیمه نامه در فضای سایبری
۶ عدم تغییر در ماهیت و احتساب هزینه های اداری مورد عمل با توجه به نوع سرمایه بیمه نامه